Radosław Nalaskowski
PSO - chemia
PROPOZYCJA PRZEDMIOTOWEGO SYSTEMU OCENIANIANIA (PSO)
Dział 5. WODA I ROZTWORY WODNE
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
- wymienia rodzaje wód;
-
wie, jaką funkcję pełni woda
w budowie organizmów; - podaje przykłady roztworów i zawiesin spotykanych w życiu codziennym;
-
wymienia czynniki przyśpieszające
rozpuszczanie ciał stałych; -
wie, co to jest stężenie procentowe
roztworu; -
zna wzór na stężenie procentowe
roztworu; -
wskazuje znane z życia codziennego
przykłady roztworów o określonych
stężeniach procentowych; - wie, co to jest rozcieńczanie roztworu;
- wie, co to jest zatężanie roztworu;
- podaje źródła zanieczyszczeń wody;
- zna podstawowe skutki zanieczyszczeń wód.
Uczeń:
- tłumaczy obieg wody w przyrodzie;
-
tłumaczy znaczenie wody
w funkcjonowaniu organizmów; - wyjaśnia znaczenie wody w gospodarce człowieka;
-
podaje, na czym polega proces
rozpuszczania się substancji
w wodzie; -
bada rozpuszczanie się substancji
stałych i ciekłych w wodzie; -
bada szybkość rozpuszczania się
substancji w wodzie; -
podaje różnicę między roztworem
nasyconym i nienasyconym; - przygotowuje roztwór nasycony;
-
podaje, na czym polega różnica
między roztworem rozcieńczonym
a stężonym; -
potrafi stosować wzór na stężenie
procentowe roztworu do prostych
obliczeń; -
przygotowuje roztwory o określonym
stężeniu procentowym; -
wie, na czym polega rozcieńczanie
roztworu; - podaje sposoby zatężania roztworów;
- tłumaczy, w jaki sposób można poznać, że woda jest zanieczyszczona.
Uczeń:
-
wyjaśnia, jakie znaczenie dla
przyrody ma nietypowa gęstość wody; -
wykrywa wodę w produktach
pochodzenia roślinnego i w niektórych minerałach; - tłumaczy, jaki wpływ na rozpuszczanie substancji stałych ma polarna budowa wody;
-
wskazuje różnice we właściwościach
roztworów i zawiesin; -
wyjaśnia, na czym polega różnica
między roztworem właściwym a roz-
tworem koloidalnym; -
tłumaczy, co to jest rozpuszczalność
substancji; -
odczytuje wartość rozpuszczalności
substancji z wykresu rozpuszczalności; -
oblicza stężenie procentowe roztworu, znając masę substancji rozpuszczonej
i rozpuszczalnika (lub roztworu); - oblicza masę substancji rozpuszczonej w określonej masie roztworu o znanym stężeniu procentowym;
- oblicza masę rozpuszczalnika potrzebną do przygotowania roztworu określonym stężeniu procentowym;
-
oblicza, ile wody należy dodać do da-
nego roztworu w celu rozcieńczenia
go do wymaganego stężenia procentowego;
-
oblicza masę substancji, którą należy
dodać do danego roztworu w celu
zatężenia go do określonego stężenia
procentowego; -
oblicza, ile wody należy odparować
z danego roztworu w celu zatężenia
go do określonego stężenia procen-
towego; - omawia zagrożenia środowiska przyrodniczego spowodowane skażeniem wód;
-
omawia sposoby zapobiegania
zanieczyszczeniom wód.
Uczeń:
-
uzasadnia potrzebę oszczędnego
gospodarowania wodą i proponuje
sposoby oszczędzania; -
oblicza procentową zawartość
wody w produktach spożywczych
na podstawie przeprowadzonych
samodzielnie badań; - wyjaśnia, co to jest emulsja;
-
otrzymuje emulsję i podaje przykłady
emulsji spotykanych w życiu codziennym; - wyjaśnia, co to jest koloid;
-
podaje przykłady roztworów kolo-
idalnych spotykanych w życiu codziennym; -
korzystając z wykresu rozpuszczalności, oblicza rozpuszczalność substancji
w określonej masie wody; - wyjaśnia, od czego zależy rozpuszczalność gazów w wodzie;
-
omawia znaczenie rozpuszczania się
gazów w wodzie dla organizmów; -
oblicza stężenie procentowe
roztworu, znając masę lub objętość
i gęstość substancji rozpuszczonej
i masę rozpuszczalnika (lub roztworu); -
oblicza masę lub objętość substancji
rozpuszczonej w określonej masie
lub objętości roztworu o znanym
stężeniu procentowym;
-
oblicza objętość rozpuszczalnika
(o znanej gęstości) potrzebną do
przygotowania roztworu określonym
stężeniu procentowym; -
przygotowuje roztwór o określonym
stężeniu procentowym przez zmieszanie dwóch roztworów o danych stężeniach; -
oblicza masy lub objętości roztworów
o znanych stężeniach procentowych
potrzebne do przygotowania
określonej masy roztworu
o wymaganym stężeniu; -
wyjaśnia, jak działa oczyszczalnia
ścieków; -
tłumaczy, w jaki sposób uzdatnia się
wodę.
Przykłady wymagań nadobowiązkowych
Uczeń:
- wyjaśnia, co to jest mgła i piana;
- tłumaczy efekt Tyndalla;
- prezentuje swoje poglądy na temat ekologii wód w Polsce i na świecie;
- zna i rozumie definicję stężenia molowego;
- wykonuje proste obliczenia związane ze stężeniem molowym roztworów.;
- stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.
Dział 6. WODOROTLENKI A ZASADY
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
- definiuje wskaźnik;
- wyjaśnia pojęcie: wodorotlenek;
-
wskazuje metale aktywne i mniej
aktywne; -
wymienia dwie metody otrzymywania
wodorotlenków; -
stosuje zasady bezpiecznego
obchodzenia się ze stężonymi
zasadami (ługami); -
wymienia przykłady zastosowania
wodorotlenków sodu i potasu; -
definiuje zasadę na podstawie
dysocjacji elektrolitycznej (jonowej).
Uczeń:
- wymienia rodzaje wskaźników;
-
podaje przykłady tlenków metali
reagujących z wodą; -
pisze ogólny wzór wodorotlenku oraz
wzory wodorotlenków wybranych
metali; -
nazywa wodorotlenki na podstawie
wzoru; -
pisze równania reakcji tlenków
metali z wodą; -
pisze równania reakcji metali
z wodą; -
podaje zasady bezpiecznego
obchodzenia się z aktywnymi metalami
i zachowuje ostrożność w pracy z nimi; -
opisuje właściwości wodorotlenków
sodu, potasu, wapnia i magnezu; -
tłumaczy dysocjację elektrolityczną
(jonową) zasad; - tłumaczy, czym różni się wodorotlenek od zasady.
Uczeń:
-
sprawdza doświadczalnie działanie
wody na tlenki metali; -
zna zabarwienie wskaźników
w wodzie i zasadach; -
sprawdza doświadczalnie działanie
wody na metale; -
bada właściwości wybranych
wodorotlenków; -
interpretuje przewodzenie prądu
elektrycznego przez zasady; -
pisze równania dysocjacji elektro
litycznej (jonowej) przykładowych
zasad; -
pisze ogólne równanie dysocjacji
elektrolitycznej (jonowej) zasad.
Uczeń:
-
przedstawia za pomocą modeli
przebieg reakcji tlenków metali
z wodą; -
potrafi zidentyfikować produkty
reakcji aktywnych metali z wodą; -
tłumaczy, w jakich postaciach można
spotkać wodorotlenek wapnia i jakie
on ma zastosowanie; -
przedstawia za pomocą modeli
przebieg dysocjacji elektrolitycznej
(jonowej) przykładowych zasad.
Przykłady wymagań nadobowiązkowych
Uczeń:
- zna kilka wskaźników służących do identyfikacji wodorotlenków;
- wie, jak zmienia się charakter chemiczny tlenków metali wraz ze wzrostem liczby atomowej metalu;
- zna pojęcie alkaliów;
- zna przykłady wodorotlenków metali ciężkich;
- rozwiązuje zadania problemowe związane z tematyką wodorotlenków i zasad.
Dział 7. KWASY
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
-
podaje przykłady tlenków niemetali
reagujących z wodą; -
zna wzory sumaryczne trzech
poznanych kwasów; -
podaje definicje kwasów jako
związków chemicznych zbudowanych
z atomu (atomów) wodoru i reszty
kwasowej; -
podaje przykłady kwasów
beztlenowych: chlorowodorowego
i siarkowodorowego; - zapisuje wzory sumaryczne poznanych kwasów beztlenowych;
-
zna nazwę zwyczajową kwasu
chlorowodorowego; -
zna zagrożenia wynikające z właści-
wości niektórych kwasów; -
wymienia właściwości wybranych
kwasów; - podaje przykłady zastosowań wybranych kwasów;
- wie, co to jest skala pH;
- rozumie pojęcie: kwaśne opady;
- wymienia skutki kwaśnych opadów.
Uczeń:
-
definiuje kwasy jako produkty reakcji
tlenków kwasowych z wodą; -
nazywa kwasy tlenowe na podstawie
ich wzoru; -
zapisuje równania reakcji
otrzymywania trzech dowolnych kwasów tlenowych w reakcji odpowiednich tlenków kwasowych z wodą; - wskazuje we wzorze kwasu resztę kwasową oraz ustala jej wartościowość;
- zapisuje wzory strukturalne poznanych kwasów;
- zapisuje wzory sumaryczne, strukturalne kwasów beztlenowych oraz podaje nazwy tych kwasów;
- zapisuje równania otrzymywania kwasów beztlenowych;
-
wymienia właściwości wybranych
kwasów; -
wyjaśnia zasady bezpiecznej pracy
z kwasami, zwłaszcza stężonymi; -
zachowuje ostrożność w pracy
z kwasami; -
zapisuje równania dysocjacji elektroli-
tycznej (jonowej) poznanych kwasów; - definiuje kwas na podstawie dysocjacji elektrolitycznej (jonowej);
-
wskazuje kwasy obecne w produktach spożywczych i środkach czystości
w swoim domu;
-
rozumie potrzebę spożywania
naturalnych produktów zawierających
kwasy o właściwościach zdrowotnych
(kwasy: jabłkowy, mlekowy
i askorbinowy); -
wie, jakie wartości pH oznaczają,
że rozwór ma odczyn kwasowy, obojętny lub zasadowy; - wyjaśnia pochodzenie kwaśnych opadów;
-
wie, w jaki sposób można zapobiegać
kwaśnym opadom; -
bada odczyn opadów w swojej okolicy.
Uczeń:
-
zapisuje równania reakcji
otrzymywania pięciu kwasów
(siarkowego(IV), siarkowego(VI),
fosforowego(V), azotowego(V)
i węglowego w reakcji odpowiednich
tlenków kwasowych z wodą; -
podaje, jakie barwy przyjmują
wskaźniki w roztworach kwasów; -
rysuje modele cząsteczek poznanych
kwasów (lub wykonuje ich modele
przestrzenne); -
ustala wzory kwasów (sumaryczne
i strukturalne) na podstawie ich modeli; -
zna trujące właściwości chlorowo-
doru, siarkowodoru i otrzymanych
(w wyniku ich rozpuszczenia w wodzie) kwasów; -
sprawdza doświadczalnie zachowanie
się wskaźników w rozcieńczonym
roztworze kwasu solnego; -
zna i stosuje zasady bezpiecznej
pracy z kwasami: solnym
i siarkowodorowym; -
bada pod kontrolą nauczyciela
niektóre właściwości wybranego
kwasu; -
bada działanie kwasu siarkowego(VI)
na żelazo; - bada przewodzenie prądu elektryczne-go przez roztwory wybranych kwasów;
-
wymienia nazwy zwyczajowe kilku
kwasów organicznych, które może
znaleźć w kuchni i w domowej
apteczce; -
bada zachowanie się wskaźników
w roztworach kwasów ze swojego
otoczenia; -
bada odczyn (lub określa pH)
różnych substancji stosowanych
w życiu codziennym; -
omawia, czym różnią się od siebie
formy kwaśnych opadów: sucha i mokra; -
bada oddziaływanie kwaśnych
opadów na rośliny.
Uczeń:
-
przeprowadza pod kontrolą nauczy-
ciela reakcje wody z tlenkami kwaso-
wymi: tlenkiem siarki(IV), tlenkiem
fosforu(V), tlenkiem węgla(IV); -
oblicza na podstawie wzoru
sumarycznego kwasu wartościowość
niemetalu, od którego kwas bierze nazwę; - tworzy modele kwasów beztlenowych;
- wyjaśnia metody otrzymywania kwasów beztlenowych;
- układa wzory kwasów z podanych jonów;
- przedstawia za pomocą modeli przebieg dysocjacji elektrolitycznej (jonowej) wybranego kwasu;
- opisuje wspólne właściwości poznanych kwasów;
-
rozumie podział kwasów na kwasy
nieorganiczne (mineralne) i kwasy
organiczne; -
sporządza listę produktów
spożywczych będących naturalnym
źródłem witaminy C; -
wyjaśnia, co oznacza pojęcie: odczyn
roztworu; - tłumaczy sens i zastosowanie skali pH;
- przygotowuje raport z badań odczynu opadów w swojej okolicy;
-
proponuje działania zmierzające
do ograniczenia kwaśnych opadów.
Przykłady wymagań nadobowiązkowych
Uczeń:
- zna kilka wskaźników służących do identyfikacji kwasów;
- zna wzory i nazwy innych kwasów tlenowych i beztlenowych niż poznanych na lekcjach;
- wie, jakie są właściwości tych kwasów;
- zna zastosowanie większości kwasów mineralnych;
- przedstawia metody przemysłowe otrzymywania poznanych kwasów;
- proponuje doświadczenie mające na celu opracowanie własnej skali odczynu roztworu;
- stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.
Dział 8. SOLE
Wymagania na ocenę:
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
- definiuje sól;
- podaje budowę soli;
- wie jak tworzy się nazwy soli;
-
wie, że sole występują w postaci
kryształów; - wie, co to jest reakcja zobojętniania;
-
wie, że produktem reakcji kwasu
z zasadą jest sól; -
podaje definicję dysocjacji elektroli
tycznej (jonowej); -
wie, że istnieją sole dobrze, słabo
i trudno rozpuszczalne w wodzie; -
podaje przykłady soli obecnych
i przydatnych w codziennym życiu
(w kuchni i łazience); - wie, w jakim celu stosuje się sole jako nawozy mineralne;
- zna główny składnik skał wapiennych.
Uczeń:
-
przeprowadza pod nadzorem
nauczyciela reakcję zobojętniania
kwasu z zasadą wobec wskaźnika; -
pisze równania reakcji otrzymywania
soli w reakcji kwasów z zasadami; - podaje nazwę soli, znając jej wzór;
-
pisze równania reakcji kwasu
z metalem; -
pisze równania reakcji metalu
z niemetalem; - wie, jak przebiega dysocjacja elektrolityczna (jonowa) soli;
-
podaje nazwy jonów powstałych
w wyniku dysocjacji elektrolitycznej
(jonowej) soli; - pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji otrzymywania soli wybranymi metodami;
- sprawdza doświadczalnie, czy sole są rozpuszczalne w wodzie;
-
korzysta z tabeli rozpuszczalności soli i wskazuje sole dobrze, słabo i trudno
rozpuszczalne w wodzie; -
pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji soli z kwasami oraz soli
z zasadami; -
podaje nazwy soli obecnych
w organizmie człowieka; -
podaje wzory i nazwy soli obecnych
i przydatnych w życiu codziennym; - rozumie pojęcia: gips i gips palony.
Uczeń:
-
pisze równania reakcji tlenków
zasadowych z kwasami; -
pisze równania reakcji tlenków
kwasowych z zasadami; -
pisze równania reakcji tlenków
kwasowych z tlenkami zasadowymi; -
ustala wzór soli na podstawie nazwy
i odwrotnie; -
przeprowadza w obecności
nauczyciela reakcje tlenków
zasadowych z kwasami, tlenków
kwasowych z zasadami oraz tlenków
kwasowych z tlenkami zasadowymi; -
przeprowadza w obecności nauczy-
ciela reakcje metali z kwasami; -
bada, czy wodne roztwory soli
przewodzą prąd; -
pisze równania dysocjacji elektroli-
tycznej (jonowej) soli; -
pisze w sposób jonowy i jonowy
skrócony oraz odczytuje równania
reakcji otrzymywania soli wybranymi
metodami; -
ustala na podstawie tabeli
rozpuszczalności wzory i nazwy
soli dobrze, słabo i trudno
rozpuszczalnych w wodzie; - przeprowadza reakcję strącania;
-
pisze równania reakcji strącania
w formie cząstkowej i jonowej;
-
podaje wzory i właściwości wapna
palonego i gaszonego; - doświadczalnie wykrywa węglany w produktach pochodzenia zwierzęcego (muszlach i kościach zwierzęcych);
- omawia rolę soli w organizmach;
- podaje przykłady zastosowania soli do wytwarzania produktów codziennego użytku.
-
podaje wzór i właściwości gipsu
i gipsu palonego; -
doświadczalnie wykrywa węglany
w produktach pochodzenia zwierzęcego (muszlach i kościach
zwierzęcych); - omawia rolę soli w organizmach;
-
podaje przykłady zastosowania
soli do wytwarzania produktów
codziennego użytku.
Uczeń:
-
planuje doświadczalne otrzymywanie
soli z wybranych substratów; - przewiduje wynik doświadczenia;
- zapisuje ogólny wzór soli;
-
przewiduje wyniki doświadczeń
(reakcje tlenku zasadowego z kwa-
sem, tlenku kwasowego z zasadą,
tlenku kwasowego z tlenkiem zasa-
dowym); -
weryfikuje założone hipotezy
otrzymania soli wybraną metodą; -
interpretuje równania dysocjacji
elektrolitycznej (jonowej) soli; -
interpretuje równania reakcji
otrzymywania soli wybranymi
metodami zapisane w formie
cząsteczkowej, jonowej i jonowej
w sposób skrócony; -
omawia przebieg reakcji strącania;
doświadczalnie wytrąca sól z roztwo-
ru wodnego, dobierając odpowiednie
substraty; - wyjaśnia, w jakich warunkach zachodzi reakcja soli z zasadami i soli z kwasami;
-
tłumaczy, na czym polega reakcja
kwasów z węglanami i identyfikuje
produkt tej reakcji; - tłumaczy rolę mikro- i makroelement-ów (pierwiastków biogennych);
- wyjaśnia rolę nawozów mineralnych;
-
wyjaśnia różnicę w procesie
twardnienia zaprawy wapiennej
i gipsowej; -
podaje skutki nadużywania nawozów
mineralnych.
Przykłady wymagań nadobowiązkowych
Uczeń:
- korzysta z różnych źródeł informacji dotyczących soli, nie tylko tych wskazanych przez nauczyciela;
- formułuje problemy i dokonuje analizy/syntezy nowych zjawisk dotyczących soli;
- zna i rozumie pojęcie miareczkowania;
- zna nazwy potoczne kilku soli;
- podaje właściwości poznanych soli;
- [zna pojęcie katoda i anoda; wie, na czym polega elektroliza oraz reakcje elektrodowe]; F
- rozumie, na czym polega powlekanie galwaniczne;
- stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.
Załącznik nr 1
do
PRZEDMIOTOWEGO SYSTEMU OCENIANIA
Z CHEMII DLA KLAS I-III GIMNAZJUMDOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH
DO POTRZEB PSYCHOFIZYCZNYCH I EDUKACYJNYCH
DLA UCZNIÓW Z OPINIAMI Z PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ
WYMAGANE UMIEJĘTNOŚCI I WIADOMOŚCI
klasa II
Dopuszczająca
Dostateczna
Dobra
Bardzo dobra
Woda i roztwory wodne.
- Uczeń zaznacza na diagramie kołowym objętość wody na Ziemi
- Wie, jakie substancje rozpuszczają się w wodzie
- Uczeń zna przyczyny zanieczyszczeń wód
- Wymienia właściwości wody
- Wskazuje substancje rozpuszczalne i rozpuszczalniki
- Wie, dlaczego należy dbać o czystość wód
- Wymienia stany skupienia wody
- Zna nazwy zjawisk, które powodują obieg wody w przyrodzie i potrafi je wyjaśnić
- Uczeń zna skład pierwiastkowy wody
- Wie, od czego zależy szybkość rozpuszczania się substancji w wodzie
- Wie, jakie skutki niosą za sobą katastrofy ekologiczne
- Wie, w jaki sposób otrzymujemy wodę destylowana i jakie ona ma znaczenie
- Zapisuje wzór chemiczny wody
- Wyjaśnia znaczenie rozpuszczalników w życiu
- Zna zasadę działania oczyszczalni ścieków
Wodorotlenki a zasady
-
Stosuje zasady bezpiecznego
obchodzenia się ze stężonymi
zasadami (ługami);
- Definiuje wskaźnik;
- Wymienia rodzaje wskaźników;
- Pisze wzory wodorotlenków wybranych metali;
-
Nazywa wodorotlenki na podstawie
wzoru; -
Podaje zasady bezpiecznego
obchodzenia się z aktywnymi metalami
i zachowuje ostrożność w pracy z nimi;
-
Opisuje właściwości wodorotlenków
sodu, potasu, wapnia i magnezu;
Kwasy
-
Zna wzory sumaryczne trzech
poznanych kwasów; - Zapisuje wzory sumaryczne poznanych kwasów beztlenowych;
-
Zna nazwę zwyczajową kwasu
chlorowodorowego; - Zna zagrożenia wynikające z właściwości niektórych kwasów;
-
Wymienia właściwości wybranych
kwasów; - Podaje przykłady zastosowań wybranych kwasów;
- Wie, co to jest skala pH;
- Rozumie pojęcie: kwaśne opady;
- Wymienia skutki kwaśnych opadów
- Zapisuje wzory sumaryczne, strukturalne kwasów beztlenowych oraz podaje nazwy tych kwasów;
-
Wymienia właściwości wybranych
kwasów; -
Wyjaśnia zasady bezpiecznej pracy
z kwasami, zwłaszcza stężonymi; -
Zachowuje ostrożność w pracy
z kwasami;
-
Wskazuje kwasy obecne w produktach spożywczych i środkach czystości
w swoim domu; -
Proponuje działania zmierzające
do ograniczenia kwaśnych opadów.
Sole
-
Podaje przykłady soli obecnych
i przydatnych w codziennym życiu
(w kuchni i łazience); - Wie, w jakim celu stosuje się sole jako nawozy mineralne;
- Podaje budowę soli;
- Wie jak tworzy się nazwy soli;
-
Wie, że istnieją sole dobrze, słabo
i trudno rozpuszczalne w wodzie;
-
Podaje nazwy soli obecnych
w organizmie człowieka; -
Podaje wzory i nazwy soli obecnych
i przydatnych w życiu codziennym;
- Tłumaczy rolę mikro- i makroelement-ów (pierwiastków biogennych);
- Wyjaśnia rolę nawozów mineralnych;